Een eiland vol taboes: Monica maakt moeilijke onderwerpen bespreekbaar

In Zambia heeft het stigma rondom seksuele gezondheid een enorme impact op het leven van tieners. Drie op de tien meisjes tussen de dertien en negentien jaar is zwanger of moeder.
In Lake Bangweulu, in het noorden van het land, ligt het afgelegen eiland Mbabala. Er is gebrek aan onderwijs, werk en mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding. De gemiddelde leeftijd waarop meisjes voor het eerst te maken krijgen met seks in 13. Voor jongens is dat 15.

Praten over taboes

Monica Atim komt uit Oeganda en werkt op Mbabala als VSO vakspecialist op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheidsrechten (SRGR). Ze deelt haar kennis hierover met jongeren in het TALK! project, dat erop gericht is om jongeren te informeren over seksuele gezondheid en alles wat daarmee te maken heeft.

“In onze Afrikaanse cultuur praten families niet over seks of de puberteit. Het is taboe,” vertelt Monica, “Dus er is niemand die deze jonge mensen uitlegt wat er gebeurt als hun lichamen veranderen, hoe ze daarmee om kunnen gaan. Dat maakt jongeren kwetsbaar voor informatie die niet klopt. Wanneer een jongen de baard in de keel krijgt, geloven sommige mensen dat hij naar een medicijnman is geweest en dat geesten bezit van hem aan het nemen zijn. Dat klinkt misschien gek, maar als inbeeldingsvermogen alles is wat je hebt, dan worden dit soort dingen waarheid.”

Grote barrières

Het is noodzakelijk om jongeren goed te informeren over seksuele gezondheid en hen bewust te maken van hun rechten, maar dat is niet makkelijk. Twee van de grootste barrières zijn geografie en cultuur.

Het bereiken van jongeren is moeilijk. Zambia is een enorm groot land. Een non-stop rit met de auto van de noordelijke grens met Congo tot het meest zuidelijke punt bij de Victoria Falls, zou 24 uur duren.

Het grootste gedeelte van het land is onderontwikkeld en afgelegen, waarbij bijna 60% van de mensen (ongeveer 10,5 miljoen) op het platteland leeft.

De juiste informatie naar de meeste afgelegen plekken

VSO vakspecialisten als Monica verblijven voor langere tijd in de meest geïsoleerde en achtergestelde gemeenschappen, waardoor de mensen hen leren kennen en ze er onderdeel van worden. Hierdoor lukt het VSO om voorlichting te geven op plekken die nooit eerder bereikt werden met dit soort informatie.
Voor Monica betekent dit regelmatig lang reizen naar afgelegen plaatsen als Mbabala eiland, dat ze alleen kan bereiken met een oude ambulance boot, geleend van het Ministerie van Gezondheid.

Bekijk de BBC reportage

BBC maakte een reportage over Monica’s werk op Mbabala. Ze geeft tieners op Mbabala Island in Zambia voorlichting op het gebied van sexuele gezondheid, met als doel het hoge aantal tienerzwangerschappen en HIV-besmettingen terug te brengen.

Bekijk hier de BBC reportage over VSO vakspecialist Monica Atim

Het TALK!-project, waar Monica aan werkt, heeft het gesprek over seksuele gezondheid op gang gebracht. Ze traint lokale jongeren die gesprekken over dit onderwerp aangaan met hun leeftijdsgenoten en de rest van de gemeenschap.

In het gezondheidscentrum kunnen jongeren vertrouwelijk advies krijgen over zaken als soa’s, gezinsplanning en de gevaren van tienerzwangerschappen. Ook worden er condooms verstrekt. Het project bereikte al bijna 8.000 jongeren en het aantal vroege zwangerschappen is drastisch verminderd.