Investeer in agroecologie en kleinschalige boeren

Afrika, dat al te lijden had onder de aanhoudende droogte en COVID-19, wordt nu ook geconfronteerd met stijgende voedselprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Investeren in agroecologie en kleinschalige boeren is de enige manier om uit deze crisis te komen.

In Chimanimani, een afgelegen regio in het oosten van Zimbabwe die in 2019 hard werd getroffen door cycloon Idai, maakt boer Machia Matsika natuurlijke meststoffen.

Machia: “De natuurlijke meststoffen zijn een goed alternatief voor de duurdere kunstmest en het belangrijkste is dat het zal zorgen voor een betere oogst.”

Machia (54) maakt gebruik van natuurlijke mest, dat gemaakt wordt van voedselafval en andere organische materialen. Deze alternatieve mest is milieuvriendelijker, verbetert de bodemgezondheid en maakt Machia weerbaarder in een volgende voedselcrisis. Ze traint vrijwilligers uit haar gemeenschap hoe ook zij de mest kunnen maken en gebruiken.

Agroecologie

Agroecologie is misschien geen term voor aan de keukentafel, maar deze ecologische benadering van landbouw is essentieel om Afrika meer voedselzekerheid op de langere termijn te bieden. Het gaat hierbij om een klimaatbestendige benadering van landbouw, waarbij zaken als het gebruik van lokale zaadsoorten, het afwisselen van gewassen, waterbesparing samen uitmonden in een grotere klimaatbestendigheid.

VSO en partnerorganisatie TSURO (Towards Sustainable Use of Resources) investeren in kleinschalige landbouwprojecten in Afrika, waar de aanhoudende droogte, COVID-19 en nu de oorlog in Oekraïne, de sector hard raken. Vooral het wegvallen van leveringen uit Oekraïne maakt het essentieel om te investeren in lokale, kleinschalige agroecologische projecten om zo minder afhankelijk te worden van de wereldmarkt. Volgens de VN voeren veel landen in Afrika minstens een derde van hun tarwe in uit Oekraïne en Rusland.

Natuurlijke mest

Een mooi voorbeeld van wat VSO en TSURO doen, is te zien in Chimanimani, een afgelegen deel van Zimbabwe. Een van de bijkomstigheden van de oorlog in Oekraïne zijn Westerse sancties tegen Rusland en Wit-Rusland, twee heel grote leveranciers van grondstoffen voor kunstmest. Internationaal is daardoor kunstmest schaars en dus duur geworden. Samen met lokale agroecologie vrijwilligers hebben we boeren in Zimbabwe en Mozambique geleerd hoe ze natuurlijke mest kunnen maken. Door de lokale productie van natuurlijke meststoffen te stimuleren wordt de oogst verbeterd, maar is ook de dure kunstmest minder hard nodig. En het is ook nog beter voor het milieu!

Lokaal

Duurzame landbouw draait niet alleen om bemesting. Er wordt ook gestreefd naar lokalisatie zodat de kwetsbaarheid voor internationale ontwrichtgingen verminderd wordt en meer van het geld in de regionale economie blijft. Ook de vorming van lokale zaadbanken zorgt voor meer onafhankelijkheid van externe leveranciers.

Boerin Queen Majokwiro (50): “We hebben nu voedselzekerheid, omdat we meer opties hebben.”

De jeugd en de toekomst

Het zijn niet alleen ervaren boeren die van agro-ecologie kunnen profiteren. In veel Afrikaanse landen vormen jongeren de grootste bevolkingsgroep. Zij spelen een cruciale rol in het aanpakken van milieuproblemen en creëren van groene banen.

In Kenia dringt Youth for Sustainable Development (YSD), een netwerk van zo’n 1000 jongeren, aan op meer overheidsinvesteringen in duurzame landbouw. Ze willen meer toegang tot financiering.

“Door de klimaatverandering hebben jonge boeren steun nodig om over te schakelen van maïsteelt naar de teelt van fruitbomen, kippen en vis”, zegt Daniel Ngao, een jonge boer in Machakos County, in het zuidoosten van Kenia.

Belangrijke factor

Kleinschalige boerenbedrijven zijn wereldwijd een veel belangrijkere factor in de voedselzekerheid dan wordt aangenomen – tot drie miljard mensen zijn van hen afhankelijk voor hun levensonderhoud. Regeringen moeten meer investeren in kleinschalige boeren en hun organisaties en van agro-ecologie een langetermijnstrategie maken om voedselzekerheid te garanderen en klimaatverandering tegen te gaan.

Ook wat betreft klimaatverandering speelt de landbouwsector een hoofdrol. Wereldwijd zorgt de sector landgebruik, bosbouw en landbouw voor bijna een kwart van de uitstoot van broeikasgassen. Een transitie naar de meer milieuvriendelijke technieken van agroecologie speelt dan ook een sleutelrol in het aanpakken van het probleem van de uitstoot van broeikasgassen.

De oorlog in Oekraïne is een nieuw signaal dat we de veerkracht van lokale voedselketens moeten verbeteren. De afhankelijkheid van een landbouwsysteem, gebaseerd op chemische kunstmest, is duur en leidt tot milieuschade. Een transitie naar agroecologie verbetert voedingswaarde, geeft op de lange termijn een hogere productie en geeft meer economische stabiliteit. Het bevordert inheemse kennis en moedigt boeren aan om te participeren in hun lokale voedselketens.

Daardoor kan er meer en beter geproduceerd worden. Zo wordt de invloed van landbouw op de klimaatverandering beperkt en kunnen landmanagement, grondfinanciering en beheer van de natuurlijke grondstoffen verbeterd worden. Meer dan ooit moet een visie van een eerlijke, weerbare voedselketen gerealiseerd worden.

Het vermogen van onze planeet om zichzelf te voeden staat op het spel en er is geen tijd te verliezen.

Credits

Geschreven door: Ruchi Tripathi & Joseph Mandinyenya, VSO
Vertaald en geredigeerd door: Henk Vaandrager, VSO NL
Foto’s: Bless Ngonhama & Qamruzzaman